De streek door de ogen van de Tweta's
Tweta’s zijn de ambassadeurs van de Twentse taal en cultuur in de Twentse gemeenten en het Duitse grensgebied. De vrijwilligers zetten zich op allerlei manieren in om de streektaal levendig te houden. Van het organiseren van activiteiten tot het maken van online content en het trekken van de aandacht met het opvallende "Rode Stalen Ros" – hun rode bakfiets.
In dit overzicht stellen we de Tweta’s per gemeente voor en laten we zien hoe zij zich inzetten om het Twents door te geven aan jong en oud.
Algemeen
Streektaalambassadeurs voeren actie
Adrie Hemmink, Ali van der Veer, Sketi Németi, Martin ter Denge, Joost Klieverik en Marian Lentferink voeren actie in Zwolle om meer aandacht en steun te krijgen voor het Nedersaksisch, waaronder het Twents. De Provinciale Staten van Overijssel hebben een motie aangenomen om in maart 2025 een vergadering deels in het Nedersaksisch te houden en de notulen in die taal beschikbaar te maken. Daarnaast gaat gedeputeerde Gert Harm ten Bolscher naar Den Haag om extra geld en erkenning voor de streektaal te vragen.
Skiti Németi
Skiti Németi zet zich in voor meer erkenning van het Nedersaksisch. Hij ging viraal met acties waarin hij pleitte voor plaatsnaamborden met zowel de Nederlandse als de Nedersaksische naam, net zoals in Friesland. Ook startte hij een petitie om de Tweede Kamer aan te sporen meer aandacht te geven aan de taal.
Ook was Németi te gast in 1Twente Vandaag, daar sprak hij over het Twents dat beschermd is door Europese afspraken; wat betekent dat nou eigenlijk?
Almelo
Erwin Boerringter
Erwin Boerrigter zet zich als streektaalambassadeur in voor het behoud en de promotie van het Twents in Almelo. Hij ondersteunt initiatieven zoals het memoryspel ‘Twentse Proat’, dat zowel kinderen als ouderen helpt de taal beter te begrijpen en waarderen. Boerrigter werkt samen met andere Tweta’s en lokale organisaties om het Twents verder op de kaart te zetten.
Borne
Frank Droste
Frank Droste heeft passie voor de Twentse taal en cultuur. Als winnaar van het eerste Twents Songfestival zet hij zich in voor streektaalmuziek en -beleving. Onlangs maakte hij een liedje voor een video over de hotspots in Borne, die zijn gekozen via een enquête onder Bornenaren. Daarnaast is hij directeur en hét gezicht van het Kulturhus in Borne.
Dinkelland
Jeroen Ottink
Jeroen Ottink is streektaalambassadeur in Dinkelland. Eind 2023 verscheen hij als Sinterklaas in het Twents Kwartearken, waar de goedheiligman – natuurlijk – Twents sprak. Met zijn rol als Tweta draagt hij actief bij aan het levendig houden van de streektaal in zijn gemeente.
Onderstaande video met Jeroen Otting vertelt over hoe hij de Twentse taal verweeft in zijn werk én zijn visie op de culturele en sociale structuren binnen de gemeente Dinkelland.
Laura Lansink
Laura Lansink zet zich in voor Twents lesmateriaal op de basisschool. Waar in Friesland volop lessen in dialect beschikbaar zijn, is dat in Twente nauwelijks het geval. Als afstudeeropdracht ontwikkelde Laura kant-en-klare lessen in het Twents, zodat leerkrachten deze tijdens een dialectmaand kunnen inzetten. Vorig jaar sprak ze over haar project in het Twents Kwartearken.
Mark de Lat
Mark de Lat laat zien hoe Twents kan bijdragen aan beter management. In zijn boekje Management in ’t Twents gebruikt hij streekspreuken om ondernemers en managers aan het denken te zetten over strategie en duurzaamheid. Volgens De Lat raakt dialect de ziel en helpt het om complexe vraagstukken op een begrijpelijke manier te benaderen. Over zijn boek en visie sprak hij in het Twents Kwartearken, waar hij uitlegde waarom Twents ook in de zakenwereld een waardevolle rol kan spelen. Het artikel lees je hier.
Duitsland
Robin Veltman
Robin Veltman dook in de geschiedenis van de Twentse textielindustrie en haar grensoverschrijdende groei. Voor de expositie Grenswegen, die sinds 16 november in Stadtmuseum Nordhorn te zien is, onderzocht hij hoe Nederlandse ondernemers en hun connecties in de grensstreek bijdroegen aan het voortbestaan van de textielsector. In het Twents Kwartearken vertelde Veltman over zijn bevindingen en de rol van Twente in deze internationale handel.
Veltman vertelt in onderstaande video over werken en streektaal oaver 'n poal.
Enschede
Ali van der Veer
Ali van der Veer is niet alleen bestuurslid van de vereniging Kreenk vuur de Twentse Sproak, maar ook een actieve Tweta (streektaalambassadeur) die zich inzet voor het behoud en de promotie van de Twentse taal. In haar rol als Tweta organiseert ze diverse activiteiten en helpt ze de Twentse taal levend te houden, bijvoorbeeld door het stimuleren van de schrijfwedstrijd voor het jubileumboek van de vereniging.
De vereniging telt bijna vijfhonderd leden en blijft actief in het bevorderen van de streektaal, onder andere door fietstochten, avonden met Twentse muziek en het uitbrengen van de 'Bodbreef'. Alie benadrukt het belang van Twents in de regio: “De taal zit in ons, in ons Twentenaren.”
Erna van de Pieterman
Erna van de Pieterman, voorzitter van de Enscheder Spöllers en Daansers "De Krekkel", was te gast in het Twents Kwartearken. Haar club zet zich in voor het behoud en de promotie van de Twentse taal en cultuur.
Dit doen ze onder andere met de Twentse Culturele Proeverij, een evenement waar deelnemers zowel letterlijk als figuurlijk kunnen kennismaken met de streek. In deze aflevering werd juf Adrie Hemmink vervangen door meester Joost Klieverik, die de rol van inval-Adrie op zich nam.
Ingrid Kleinsman
Ingrid Kleinsman, beeldend kunstenaar en Tweta, ging vorig jaar op pad om een video te maken bij Beeldend Boekelo. Tijdens deze expositie werden de werken van elf kunstenaars uit het collectief tentoongesteld, variërend van plastieken en keramiek tot schilderijen, tekeningen, sieraden en foto’s. Als Tweta zet Ingrid zich in voor het versterken van de lokale kunstscene. Daarnaast gebruikt Kleinsman veel Twentse taal in haar kunstwerken.
Haaksbergen
Lotte Aarnink
Lotte Aarnink is een Tweta die Twentse muziek op de kaart zet. Ze won in 2024 het Twents Songfestival met haar zelfgeschreven lied ‘Kats van’t rabat’, dat ze schreef tijdens een schrijverskamp.
Haar tweede nummer, ‘Mien zuster geet met ’n Italiaan’, verweeft haar eigen liefdesverhaal met de geschiedenis van Italiaanse gastarbeiders in Twente.
Lotte combineert muziek met streektaalpromotie en bracht bij haar laatste single een videoclip uit die deels in Haaksbergen is opgenomen. Met haar authentieke stijl en talent draagt ze bij aan de groeiende populariteit van streektaalmuziek.
Marlies Nijhuis | Kreek vuur de Twentse sproak
Marlies Nijhuis is Tweta namens de Kreenk vuur de Twentse Sproak, waar ze ook penningmeester is. Deze vereniging met ruim 500 leden zet zich in voor het behoud en de promotie van de Twentse taal. Marlies vertaalde voor het jongerenblad De Wiesneus verschillende artikelen zoals Zunnepitten, wat ku’j d’r met? en ik weet 't nit/niet/neet.
Daarnaast was ze met de iconische rode Tweta-bakfiets aanwezig bij de grote carnavalsoptocht in Oldenzaal om de streektaal onder de aandacht te brengen.
Hellendoorn
Benthe Wolfsen
Benthe Wolfsen zet zich als Tweta in voor het behoud van de Twentse taal, met een speciale focus op de zorgsector. Ze was betrokken bij de introductie van de ‘n stukske Twente placemats, die nu op tafels in verschillende Twentse zorgcentra liggen. Deze placemats bevatten Twentse woorden, weetjes over de regio en afbeeldingen in zowel dialect als Nederlands. Ook woonzorgcentrum De Vriezenhof, waar Benthe bij betrokken is, gebruikt de placemats om de streektaal levend te houden.
Robert Kemper
Robert Kemper Alferink is Tweta en voorzitter van het Twentse Jaarboek, waarvan hij de 64e uitgave presenteerde. Deze publicatie behandelt zowel historische als actuele Twentse onderwerpen. Het Jaarboek wordt gezien als een belangrijk document voor de regionale geschiedschrijving. Hij vertelt erover in het Twents Kwartearken.
Hengelo
Herman Grootelaar
Herman Grootelaar is Tweta in Hengelo. Hij benadrukt het belang van tweetaligheid en ziet een groeiende waardering voor het Twents. Samen met Joost Klieverik promoot hij de taal op evenementen, onder andere met de rode bakfiets.
Joost Klieverik
Joost Klieverik is een van de meest actieve Twentse taalambassadeurs (Tweta) en komt uit voor de gemeente Hengelo. Als ICT-ondernemer zet hij zich vrijwillig in voor het behoud van het Twents en andere Nedersaksische dialecten. Hij gelooft dat dialect een verbindende kracht heeft en helpt bij communicatie, zowel zakelijk als persoonlijk.
Klieverik protesteerde bij het provinciehuis in Overijssel voor het behoud van het Twents, organiseerde het congres ‘Twentse sproak in ’t Oonderwies’ en zet zich in voor Twents in het onderwijs, de zorg en cultuur. Op evenementen is hij vaak te vinden met de kenmerkende rode Tweta-bakfiets. Ook presenteerde hij in het Hengelose stadhuis het ‘Twentse woord van de week’.
Naast zijn Tweta-werk was Klieverik betrokken bij projecten zoals Winters Hengelo, de Hotlo-motor en de Rotary. Zijn missie: het Twents een officiële status geven, net als het Fries en gebarentaal.
Hof van Twente
Ilse Visscher
Ilse Visscher, streektaalambassadeur in Hof van Twente, sprak in het Twents Kwartearken over haar liefde voor het Twents en de waarde van streektaal. Ze vertelde waarom ze het belangrijk vindt om Twents te behouden en te delen, zowel in haar dagelijkse leven als in haar werk als wijnboer. Daarnaast zong ze mee in de musical Deurdonderen - ’n Onwies Normaal Spektakel, die het 50-jarig bestaan van de boerenrockband Normaal viert. Naast haar deelname in het koor, staat Visscher ook in het voorprogramma met Twentse streekliedjes.
Losser
Bert Eulderink
Bert Eulderink is streektaalambassadeur in Losser en fietste mee tijdens de Grote Carnavalsoptocht in Oldenzaal.
Adrie Hemmink
Adrie Hemmink zet zich al jaren in voor het behoud van het Twents. Als "Juf Adrie" schuift ze elke vrijdag aan bij het programma 1Twente Vandaag voor de rubriek Twents Kwartearken, waarin ze kijkers vier Twentse woorden per week bijbrengt.
Ze is ook kartrekker van de Tweta's en het project Twents voor Iedereen, waarbij Twentse taal- en cultuurambassadeurs lokale activiteiten organiseren om de Twentse taal en cultuur te behouden.
Bekijk de wervingsvideo voor de Tweta's, die gemaakt werd in juli 2023.
Recent nog organiseerde Hemmink een congres voor streektaal in het onderwijs. Met enige regelmaat bezorgt de passievolle Tukker het "Rode Stalen Ros" naar de verschillende Twentse gemeenten. Deze rode elektrische bakfiets, gevuld met Twents taal- en cultuurmateriaal, wordt door de Tweta's ingezet om de Twentse taal en cultuur op duurzame wijze te verspreiden. De bakfiets kan door onderwijsinstellingen, bedrijven, verenigingen en verzorgingstehuizen in de gemeente worden gereserveerd voor allerlei activiteiten, van burgerschapslessen tot open dagen en dagbesteding.
Paul Wiefferink
Paul Wiefferink is Tweta in Losser. Hij heeft rondleidingen in het Twents gegeven bij Emsflower, de grootste kwekerij van Europa, die vlak over de grens ligt. Ook was hij aanwezig bij de presentatie van het Twents memoryspel.
Oldenzaal
Ben Siemerink
Ben Siemerink is een Tweta in Oldenzaal. De streektaalambassadeur schreef tot 2010 teksten voor liedjes en revuesketches in de streektaal. Tegenwoordig is hij tekstschrijver en journalist bij de lokale omroep TwenteFM. Daar was hij, in samenwerking met omroep 1Twente, betrokken bij het programma 1Twente het Jaar, waarin hij Jan Riesewijk en Laurens ten Den interviewde in het Twents.
Voor TwenteFM, de lokale omroep in Noordoost-Twente, is de Twentse taal van groot belang. In deze regio wordt het meest Twents gesproken, en daarom wordt er zoveel mogelijk in het Twents content geproduceerd.
Siemerink verving recent nog Juf Adrie in het Twents Kwartearken.
Heleen Bulthuis
De tweede streektaalambassadeur in Oldenzaal is Heleen Bulthuis. De Tweta is in het dagelijks leven docent in het speciaal onderwijs en gebruikt regelmatig streektaal in haar lessen. Voor de website twentsvooriedereen.nl schreef ze onderstaande lesbrief.
Henk Winkelhuis
Henk Winkelhuis is Tweta in Oldenzaal. Naar aanleiding van een enquête onder de bevolking van Oldenzaal, gemixt met de visie van Winkelhuis op de stad werd onderstaande video gemaakt (met een speciale rol van de burgervader).
Rijssen-Holten
Jenny ter Maat
Jennny is net als collega Ben Siemerink journalist bij TwenteFM. Daar schrijft ze regelmatig over de Twentse taal en cultuur, bijvoorbeeld over de gerestaureerde Kueklkoare van dialectschrijver Karel Schönfeld.
Of ze schrijft over de Historische Kring Wierden die Kuieraovenden organiseert, waarbij de dialectwerkgroep samen met de inwoners van de gemeente Wierden in het Twents spreekt. Tijdens deze avonden worden gedichten voorgelezen in het Twents.
Jenny ter Maat schreef recent nog over het bakfietsproject van Adrie Hemmink, die zich inzet voor het promoten van de Twentse taal en cultuur. Het project, ondersteund door 80 streektaalambassadeurs, helpt het Twents zichtbaar te maken, vooral onder jongeren.
Rutger ter Maat
Rutger ter Maat, Tweta in Rijssen-Holten, combineert zijn passie voor het Twents met zijn werk als manager van vakantiepark Mölke in Zuna. Gasten krijgen de kans om de streektaal en cultuur te ervaren, van bestellijsten in het Twents tot workshops en lokale producten.
Tubbergen
Marian Lentferink
Marian Lentferink is Tweta in Tubbergen. Ze vertaalde bekende sprookjes zoals Roodkapje, Hans en Grietje, Het Meisje met de Zwavelstokjes en Vrouw Holle naar het Twents en schreef een streek-taal-ikje voor de NRC.
Daarnaast vertaalde ze alle cultuur- en taalgerelateerde tips voor de uitagenda naar het Twents.
Stijn Hesselink
Stijn Hesselink is Tweta in Tubbergen. In juli 2024 sprak hij als burgerlid van JA21 in de Provinciale Staten in Zwolle over het behoud van de Nedersaksische taal, inclusief het Twents. Hij pleitte voor meer geld voor dit behoud en voor meldpunten in Salland en Twente om ideeën te ondersteunen die bijdragen aan de bescherming van de taal. In het Twents Kwartearken sprak hij erover bij 1Twente.
Twenterand
Rik Pape
In de gemeente Twenterand is Rik Pape de aangewezen Tweta. Recent was hij één van de sprekers op het congres Twentse sproak in 't Oonderwies.
Wierden
Ria Broeze | Historische Kring Wierden
Ria Broeze is als Tweta in Wierden actief bij de Historische Kring Wederden, waar ze recent een dialectquiz organiseerde tijdens de dialectmaand. Meer dan zestig mensen deden mee aan de quiz in het Harmoniegebouw, waar het Twents centraal stond.
Ria is ook voorzitter van de Dialectgroep van de Historische Kring. Onder haar leiding worden er regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals kuieroavonden, waarbij inwoners in hun eigen dialect kunnen praten en meer leren over hun streektaal en cultuur.
Ter gelegenheid van de 80 jaar bevrijding benadrukt Ria het belang van het doorgeven van zowel de geschiedenis als de Twentse cultuur. Ze gelooft sterk in de kracht van het Twents, vooral bij het omgaan met ouderen, waar de taal nog veel emoties oproept.
